Melazmada Lazer Tonlama: Q-Switched Nd:YAG Lazerin Etkinliği ve Kombinasyon Tedavileri Nelerdir?
Melazma, özellikle yetişkin kadınlarda ve koyu ten tiplerinde (Fitzpatrick fototip III–V) sık görülen, yüzde simetrik hiperpigmente lekelerle karakterize edilen kronik bir cilt problemidir. Hastalar için yalnızca estetik değil, aynı zamanda ciddi psikososyal zorluklara da yol açar. Tedaviye dirençli doğası, sık tekrarlaması ve bazen tedavi sonrası kötüleşebilmesi nedeniyle dermatologlar açısından en zorlu pigmentasyon hastalıklarından biri olarak kabul edilir.
Klasik tedavide topikal kombinasyonlar (hidrokinon, tretinoin, kortikosteroid) uzun yıllardır kullanılsa da, etkiler geçici olabilmekte ve nüksler sık görülmektedir. Lazer tedavileri, uzun süre kontrendike kabul edilmiş olsa da, son yıllarda düşük akılı Q-Switched Nd:YAG lazer (LFQSNY) yani halk arasında bilinen adıyla “lazer tonlama”, melazma tedavisinde öne çıkan yöntemlerden biri haline gelmiştir.
Melazmanın Patogenezi ve Zorluklar
Melazmanın oluşum mekanizması tam olarak açıklanamamıştır. Ancak şu faktörlerin rol oynadığı bilinmektedir:
Kronik güneş maruziyeti
Hormonal değişiklikler (gebelik, doğum kontrol hapları)
Genetik yatkınlık
Dermal inflamasyon ve fotoyaşlanma
Histolojik incelemeler, melazmanın yalnızca bir pigment bozukluğu değil, aynı zamanda fotoyaşlanma ile ilişkili kompleks bir dermal değişim olduğunu göstermektedir. Melanositlerin aşırı aktivitesinin yanı sıra, dermiste solar elastoz, artmış damar yoğunluğu, mast hücre artışı ve bazal membran değişiklikleri de tabloya eşlik eder.
Bu nedenle, melazmanın tedavisi zor, sonuçlar ise çoğunlukla geçici ve değişkendir.
Lazer Tonlama (LFQSNY) Nedir?
2000’li yıllardan itibaren özellikle Asya’da popülerleşen lazer tonlama, düşük akılı, çoklu seanslı Q-Switched Nd:YAG lazer uygulamasıdır.
Dalga boyu: 1064 nm
Enerji yoğunluğu: 1–3 J/cm²
Nokta boyutu: 6–10 mm
Frekans: 5–10 Hz
Seans aralığı: 1–2 hafta
Toplam seans: Ortalama 8–10
Tedavi sırasında hedef, hafif eritem gelişimidir. Yani cildin aşırı ısınmasına neden olacak enerji verilmez.
Mekanizma
LFQSNY, “hücre altı seçici fototermoliz” prensibiyle çalışır. Yani melanin içeren melanozomları parçalar, ancak melanosit hücrelerine zarar vermez. Bu sayede:
Pigment azalır,
Cilt tonu açılır,
Epidermis sağlam kalır.
En büyük avantajı, iyileşme süresi gerektirmemesi ve hastaların günlük yaşamlarına hemen dönebilmesidir.
LFQSNY’nin Etkinliği
Çeşitli klinik çalışmalar LFQSNY’nin melazmada güvenli ve etkili olduğunu göstermiştir.
Subjektif ölçümler: Hastaların öz değerlendirmeleri ve fotoğraf karşılaştırmaları genellikle olumlu sonuçlar vermiştir.
Objektif ölçümler: MASI (Melasma Alan Şiddet İndeksi), mMASI, melanin indeksi (MI) ve eritem indeksi (EI) skorlarında belirgin azalma görülmüştür.
Bununla birlikte, etkinlik düzeyi seans sayısı, uygulama aralığı ve hastanın cilt tipine göre değişkenlik gösterebilir.
Yan Etkiler ve Kısıtlılıklar
LFQSNY genellikle iyi tolere edilir. En sık görülen yan etkiler:
Geçici eritem (kızarıklık)
Ödem
Daha nadir ama önemli komplikasyonlar ise:
Benekli hipopigmentasyon (MH)
Geri tepme hiperpigmentasyon (RH)
Bu yan etkiler özellikle daha koyu cilt tiplerinde daha sık rapor edilmiştir. Ayrıca bazı hastalarda tedavi kesildikten birkaç ay sonra melazmanın tekrar ortaya çıktığı görülmektedir.
LFQSNY ve Kombinasyon Tedavileri
Monoterapi olarak LFQSNY, melazmayı hafifletebilir ancak nüks oranı yüksektir. Bu nedenle günümüzde kombinasyon tedavileri daha fazla tercih edilmektedir.
Enerji Tabanlı Kombinasyonlar
Fraksiyonel CO₂ veya Er:YAG lazer ile birlikte uygulandığında, pigment azalması artar ve MH riski azalır.
Fraksiyonel mikroiğneleme radyofrekans (FMR) ile kombinasyonu, tek başına LFQSNY’ye göre daha etkili bulunmuş ve yan etki oranları daha düşüktür.
PDL (Pulsed Dye Lazer) ile birlikte kullanımı, özellikle damar yapısı belirgin melazmada daha başarılıdır.
IPL (Yoğun Atımlı Işık) ile kombinasyon, melazma tedavisinde etkili alternatiflerden biridir.
EBD Dışı Kombinasyonlar
Kimyasal peelingler (glikolik asit, Jessner solüsyonu): Pigment azalmasında LFQSNY’ye destek olur.
Topikal tedaviler (hidrokinon, azelaik asit, arbutin, silimarin): Etkinliği artırır.
Oral traneksamik asit (TXA) ile kombine edildiğinde, nüks oranı anlamlı şekilde düşer.
Bu kombinasyonlar, LFQSNY’nin etkinliğini artırırken komplikasyon riskini de azaltabilir.
Uzun Vadeli Sonuçlar
LFQSNY ile elde edilen sonuçlar genellikle 3–6 ay içinde gözle görülür. Ancak uzun vadede nüks oranları değişkendir:
Bazı çalışmalarda 3 ay içinde %60–80 oranında nüks rapor edilmiştir.
Diğerlerinde ise tedavi sonrası kalıcı iyileşme bildirilmiştir.
Bu farklılıklar, tedavi parametreleri, hasta seçimi, güneş maruziyeti ve yaşam tarzı faktörleriyle ilişkilidir.
Yeni Nesil Alternatif: Pikosaniye Lazerler
Son yıllarda pikosaniye Nd:YAG lazerler (PSNY) geliştirilmiştir. Teorik olarak, daha kısa darbe süreleri sayesinde çevre dokuya daha az termal hasar verirler. Ancak klinik çalışmalar, melazma tedavisinde PSNY’nin LFQSNY’ye belirgin üstünlük sağlamadığını göstermiştir.
Klinik Öneriler
Melazma tedavisinde lazer tonlama düşünen hastalara şu noktalar hatırlatılmalıdır:
Sabırlı olun: Tedavi çoklu seanslar gerektirir.
Kombinasyon tedavileri daha etkilidir: Tek başına lazer yeterli olmayabilir.
Yan etkiler mümkündür: Özellikle koyu ten tiplerinde pigment değişiklikleri görülebilir.
Nüks ihtimali vardır: Düzenli güneş koruması ve idame tedaviler çok önemlidir.
Uzman hekim tercih edin: Deneyimli dermatologlar, doğru parametrelerle komplikasyon riskini en aza indirir.
Sonuç
Düşük akılı Q-Switched Nd:YAG lazer (lazer tonlama), melazma tedavisinde güvenli ve etkili bir yöntemdir. Ancak tek başına kalıcı çözüm sağlamadığı için, günümüzde kombinasyon protokolleri ile birlikte uygulanmaktadır.
Klinik bulgular, LFQSNY’nin hem pigment azalmasında hem de hasta memnuniyetinde anlamlı faydalar sağladığını, fakat yan etkiler ve nüks riskinin tamamen ortadan kalkmadığını göstermektedir.
Bu nedenle en iyi sonuçlar, kişiye özel tedavi planı ile, lazerin yanında topikal ajanlar, kimyasal peelingler ve gerekirse sistemik tedavilerin de eklenmesiyle elde edilir.
✍️ Doktor Fatma Yıldız
Dermatoloji Uzmanı – Ankara Life Polikliniği
Ara
Whatsapp